Στη Σέριφο, πανηγύρια έχουμε όλο το χρόνο, αλλά τα πανηγύρια του δεκαπενταύγουστου έχουν ξεχωριστή θέση στη καρδιά των Σερφιωτών. Τα σημαντικότερα στου Ράμου και στην Σκοπιανή στις 14 Αυγούστου και ανήμερα της Παναγίας στον Πύργο και στην Λιόμανδρα. Στις δε 16 Αυγούστου στην Παναγιά ή Ξυλοπαναγιά.
Σήμερα στο Ράμο μια γνωστή στους Κυκλαδίτες “ορχήστρα” θα δώσει τον τόνο, αλλά όσοι θα ήθελαν να ακούσουν τους καλύτερους Σερφιώτες μουσικούς να παίζουν, θα πρέπει να πάνε στη Παναγιά τη Σκοπιανή. Σε καμία από αυτές τις δύο εκκλησίες της Παναγιάς το θέαμα την επόμενη ημέρα το πρωϊ συνήθως δεν είναι το καλύτερο, οπότε όσοι θα ήθελαν να εκκλησιαστούν με ηρεμία τους προτείνουμε είτε να πάνε στον Πύργο, είτε στου Σκλαβογιάννη, στη Παναγιά τη Λιόμανδρα.
Ο οικισμός Παναγιά βρίσκεται στο κέντρο της Σερίφου, και φιλοξενεί την ομώνυμη εκκλησία της Ξυλοπαναγιάς, κτίσμα του 11ου αιώνα. Γύρω από τη υπερήλικη ελιά της πλατείας γίνεται τον Δεκαπενταύγουστο το ξακουστό πανηγύρι της Ξυλοπαναγιάς. Ο παραδοσιακός χαρακτήρας του πανηγυριού έχει ατονίσει με το πέρασμα του χρόνου (μέσα στη δεκαετία του 1990 το έθιμο εγκαταλείφθηκε) ενώ μεταφέρθηκε και η ημερομηνία του και από ανήμερα της Παναγίας γιορτάζεται πλέον στις 16 του Αυγούστου.
Η παράδοση ήθελε γύρω από τη γέρικη ελιά στην πλατεία, τον Δεκαπενταύγουστο στην αρχαιότερη εκκλησία του νησιού, στο χωριό Παναγιά να μαζεύεται όλο το νησί .
Το όνομα Ξυλοπαναγιά προέρχεται από τα «τσακώματα» με ξύλινες ράβδους μεταξύ των ανδρών για την κατάκτηση της ομορφότερης γυναίκας. Σύμφωνα με την παράδοση, όποιο ζευγάρι χόρευε πρώτο γύρω από την ελιά μπροστά στην εκκλησία θα παντρευόταν μέσα στον χρόνο. Σήμερα το έθιμο έχει σταματήσει αλλά το πανηγύρι είναι από τα σημαντικότερα του νησιού, και εδώ συγκεντρώνονται σχεδόν όλοι οι κάτοικοι του νησιού για γλέντι και χορό κλείνοντας με τον καλύτερο τρόπο το εορταστικό τριήμερο.
Τις φωτογραφίες του πανηγυριού της Παναγιάς τη Σκοπιανής τις δανειστήκαμε από το προφιλ του Κ. Θωμά Σκουμπουρη, από το 2014
