Έχουμε ασχοληθεί με το θέμα και στο παρελθόν, αλλά η εικόνα με τους χείμαρρους και τους καταρράκτες που δημιουργήθηκαν στην περιοχή πάνω από τη Χώρα της Σερίφου την Τετάρτη λόγω της σφοδρής βροχόπτωσης, επαναφέρει στην επικαιρότητα το θέμα των αναβαθμίδων.
Κατά γενική ομολογία τα νησιά μας και ειδικότερα στο Αιγαίου, υποφέρουν από φαινόμενα ερημοποίησης. Οι χιλιετίες της ανθρώπινης παρουσίας και εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων (ξύλευση, βόσκηση, φωτιές), σε συνδυασμό με το έντονο ανάγλυφο και τα ασβεστολιθικά εδάφη επιτρέπουν τη δημιουργία πλημμυρικών επιφανειακών απορροών, οι οποίες με τη σειρά τους παρασέρνουν τα εδάφη, υποβαθμίζουν περαιτέρω τα φτωχά μεσογειακού τύπου οικοσυστήματα και εντείνουν την ερημοποίηση.
Οι παλιοί Κυκλαδίτες, με τη συλλογική πολιτισμική σοφία, είχαν τη λύση: Οι αναβαθμίδες, ή πεζούλες, που συντηρούνταν για να προσφέρουν λίγη επίπεδη καλλιεργήσιμη γη για οικογενειακή εκμετάλλευση, και πλέον έχουν εγκαταλειφθεί στα περισσότερα νησιά, ήταν ότι το καλύτερο… Συγκρατούσαν τα εδάφη, προσέφεραν κατάλληλο έδαφος για την ανάπτυξη βλάστησης, αλλά ανέκοπταν και την ορμητική πλημμυρική απορροή των νερών της βροχής, δίνοντας το χρόνο στο έδαφος να συγκρατήσει το νερό ώστε να προλάβει να κατεισδύσει μέχρι τον υδροφόρο ορίζοντα, και όχι να χάνεται στη θάλασσα.
Δυστυχώς σήμερα η υποβάθμιση των φυσικών πόρων και στα νησιά σχετίζεται εκτός από τις διάφορες χρήσης γης και με την εγκατάλειψη παραδοσιακών πρακτικών όπως οι αναβαθμίδες, κακή ή καθόλου συντήρηση των αγροτικών εκμεταλλεύσεων, υπερβόσκηση, αποψίλωση δασών, δασικές πυρκαγιές, υπερκατανάλωση νερού, άντληση, αποστράγγιση υγροτόπων κ.ά.
Το παρακάτω σχήμα με τους παράγοντες που αλληλεπιδρούν και συντελούν στο φαινόμενο της ερημοποίησης, βρίσκει απόλυτη εφαρμογή στα νησιά των Κυκλάδων:
Κι επειδή μια εικόνα -χίλιες λέξεις, αυτό το βίντεο από την Τήνο δίνει άμεσα να κατανοήσουμε τη σχέση των αναβαθμίδων με τη πλημμυρική επιφανειακή απορροή:
https://www.facebook.com/watch/?v=1354768395771896
