Μέχρι το 2030, η Ελλάδα φιλοδοξεί να μειώσει το ποσοστό των αποβλήτων που καταλήγουν σε χωματερές στο 10% και να μετατρέψει τα περισσότερα ελληνικά νησιά σε πρότυπα περιοχών «μηδενικών αποβλήτων», προωθώντας πρακτικές κυκλικής οικονομίας και βιώσιμης διαχείρισης. Όπως ανέφερε ο Μανώλης Γραφάκος, Γενικός Γραμματέας Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) από το ελληνικό περίπτερο στο Μπακού, στο πλαίσιο της COP 29, «η χώρα έχει 227 κατοικημένα νησιά. Σε αυτές τις περιοχές η διαχείριση αποβλήτων παρουσιάζει ιδιαίτερες προκλήσεις, απαιτώντας εξειδικευμένο σχεδιασμό και στοχευμένη υλοποίηση».
Εντός του 2024, αναμένεται η έγκριση από τη διυπουργική επιτροπή για την κατασκευή και λειτουργία, μέσω ΣΔΙΤ, μονάδων επεξεργασίας αποβλήτων στις Κυκλάδες, συγκεκριμένα στη Σύρο, Μύκονο, Σίφνο, Σέριφο, Κέα, Κύθνο και Ικαρία. Παράλληλα, βρίσκεται σε φάση έγκρισης το έργο για την κατασκευή μονάδας επεξεργασίας αποβλήτων στην Κω, το οποίο περιλαμβάνει και τις αναγκαίες υποδομές στην Κάλυμνο, επίσης μέσω ΣΔΙΤ. Στο Βόρειο Αιγαίο, ο σχεδιασμός επικεντρώνεται στις μονάδες επεξεργασίας αποβλήτων στη Λέσβο και τη Σάμο, καθώς και στις υπόλοιπες υποδομές που υπολείπονται στην περιοχή. Και αυτά τα έργα θα υλοποιηθούν με τη μέθοδο ΣΔΙΤ, με στόχο την έγκριση τους από τη διυπουργική επιτροπή εντός του 2024.
Υπογραφές αναμένονται να πέσουν και στις συμβάσεις που αφορούν την κατασκευή μονάδων επεξεργασίας αποβλήτων στην Άνδρο και την Τήνο, με τις εγκαταστάσεις να έχουν ορίζοντα λειτουργίας μέχρι το τέλος του 2026. Σε διαδικασία κατασκευής βρίσκονται και οι μονάδες επεξεργασίας βιοαποβλήτων σε Μήλο, Λέρο και Κάρπαθο. Παράλληλα, η διαγωνιστική διαδικασία μέσω ΣΔΙΤ για τις μονάδες σε Ρόδο και Σαντορίνη βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο, με την έναρξη κατασκευής να προβλέπεται το 2025 και τη λειτουργία τους το 2028. Στη Νάξο, η διαδικασία για τη μονάδα επεξεργασίας αποβλήτων συνεχίζεται, με την κατασκευή να εκτιμάται ότι θα ξεκινήσει εντός του 2025.
Ο κ. Γραφάκος αναγνώρισε με εφαλτήριο την Τήνο την ανάγκη για περαιτέρω βήματα από τον Φορέα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΦΟΔΣΑ) όσον αφορά τη διαχείριση απορριμμάτων στις Κυκλάδες και τα Δωδεκάνησα. Ωστόσο, όπως είπε παρά τις προκλήσεις, τα τελευταία τέσσερα χρόνια ο Φορέας Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Νοτίου Αιγαίου, υπό την καθοδήγηση και εποπτεία της Γενικής Γραμματείας Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων, έχει υλοποιήσει σημαντικά έργα που ενισχύουν τη βιώσιμη διαχείριση αποβλήτων στην περιοχή. Η συμβολή του ΦΟΔΣΑ υπήρξε καθοριστική για την υλοποίηση κρίσιμων έργων, βάζοντας τα νησιά του Νοτίου Αιγαίου στον χάρτη της κυκλικής οικονομίας. Η δυναμική που έχει δημιουργηθεί πρέπει να ενισχυθεί περαιτέρω, αφού ειδικά το καλοκαίρι οι όγκοι των απορριμμάτων τετραπλασιάζονται, λόγω του τουρισμού.
Το σύστημα επιστροφής εγγυοδοσίας και η πρωτοβουλία «Greco Island»
Ο Πέτρος Βαρελίδης, Γενικός Γραμματέας Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων, μίλησε για τη σημασία της ενεργούς συμμετοχής των πολιτών στη διαχείριση αποβλήτων, υπογραμμίζοντας ότι τα κίνητρα για σωστή διαχείριση δεν απαιτούν απαραίτητα προηγμένη τεχνολογία, αλλά βασίζονται στην κοινή λογική και τη συμμετοχή της κοινωνίας. Ο κ. Γραφάκος θεωρεί πως το σύστημα επιστροφής εγγυοδοσίας (Deposit Return System – DRS), το οποίο πρόκειται να εφαρμοστεί στα νησιά, αποτελεί μια καινοτόμο προσέγγιση για την ενίσχυση της ανακύκλωσης και τη βιώσιμη διαχείριση των αποβλήτων. Το DRS λειτουργεί με την αρχή της επιστροφής χρηματικής εγγύησης στους πολίτες όταν αυτοί επιστρέφουν άδειες συσκευασίες σε ειδικά σημεία συλλογής. Με τον τρόπο αυτό, παρέχει ένα ισχυρό κίνητρο στους πολίτες να συμμετέχουν ενεργά στην ανακύκλωση, μειώνοντας τα απορρίμματα που καταλήγουν στις χωματερές. «Στα νησιά, όπου η τουριστική δραστηριότητα αυξάνει σημαντικά τον όγκο των απορριμμάτων, η εφαρμογή του DRS αναμένεται να επιφέρει θεαματική βελτίωση στην ανακύκλωση των συσκευασιών, καθιστώντας τη διαδικασία πιο αποτελεσματική και βιώσιμη», δήλωσε.
Ο κ. Βαρελίδης έβαλε στην εξίσωση το σύστημα διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού (EPR), όπου οι παραγωγοί αναλαμβάνουν το κόστος διαχείρισης των αποβλήτων των προϊόντων τους, εξασφαλίζοντας ιδιωτικούς πόρους για αποδοτική διαχείριση χωρίς να αυξάνεται το κόστος των προϊόντων για τους καταναλωτές. «Είναι σημαντικό να υπάρχει ισχυρή εποπτεία αυτών των συστημάτων, ώστε να διασφαλίζεται η διαφάνεια, η αποδοτικότητα και η συμμόρφωση με τους περιβαλλοντικούς στόχους», σημείωσε. Παράλληλα, η διοίκηση του ΥΠΕΝ μίλησε μέσω της πρωτοβουλίας «Greco Island», με την οποία προωθείται η βιώσιμη διαχείριση αποβλήτων και λυμάτων σε 39 μικρά νησιά με πληθυσμό από 100 έως 3.000 κατοίκους. Η πρωτοβουλία αυτή, με συνολικό προϋπολογισμό 100 εκατομμυρίων ευρώ, παρέχει τη δυνατότητα στα νησιά αυτά να βελτιώσουν το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα. Τα κεφάλαια θα διατεθούν για την υλοποίηση διαφόρων έργων επεξεργασίας λυμάτων, ενισχύοντας τις υποδομές και την περιβαλλοντική προστασία. Η ένταξη αυτών των νησιών υπό την ετικέτα «Greco Island» σηματοδοτεί τη δέσμευσή τους στη βιώσιμη ανάπτυξη και στη μείωση των περιβαλλοντικών τους επιπτώσεων.
(Πηγή: https://www.energygame.gr/, της Ιωάννας Κωσταδήμα. 16/11/2024)
