ΟΛΟΙ πρέπει να διαβάσουν το σημερινό άρθρο της «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ της ΚΥΡΙΑΚΗΣ» (17 Μαρτίου), με τίτλο «Δεν έχουμε νερό αλλά χτίζουμε πισίνες», το οποίο αναφέρεται στο επίκαιρο θέμα του υπερτουρισμού που συζητάμε κατά κόρον στο νησί. Μια δημοσιογραφική προσέγγιση του Γιάννη Παπαδόπουλου με αντικειμενικότητα και σοβαρότητα.
Ο δημοσιογράφος έχει αποτυπώσει τις απόψεις ανθρώπων του νησιού από όλους τους επαγγελματικούς κλάδους και όχι μόνο. Τοπογράφους, αρχιτέκτονες και άλλους μηχανικούς να μας πουν για τη δόμηση, επαγγελματίες του τουρισμού να μας πουν για την τουριστική πίεση, αλλά και μελισσοκόμους, τον γιατρό, τον Δήμαρχο και φυσικά τον κο Σπιλάνη ως καθ’ ύλην αρμόδιο να μας πει για την μελέτη που βρίσκεται εν εξελίξει και την φέρουσα ικανότητα του νησιού.
Το αφιέρωμα της Καθημερινής είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον όσο και εκτεταμένο. Εμείς θα σταθούμε σε ορισμένα συμπεράσματα τα οποία εξάγονται αβίαστα και θα επιχειρήσουμε έναν πρώτο σχολιασμό.
Ξεκινώντας με την δόμηση, οι επαγγελματίες μηχανικοί του νησιού μας πληροφορούν ότι ετησίως κτίζονται 5 με έξι νέες κατασκευές, όπως γράψαμε και σε πρόσφατο άρθρο μας. Και το συμπέρασμα είναι πως απέχουμε πολύ ακόμα από τις περιπτώσεις Πάρου ή Σίφνου και μια αυξανόμενη δόμηση παρατηρείται στα πιο προσιτά τμήματα της Σερίφου. Μπορεί να υπάρξει στο μέλλον υπερδόμηση και καλό είναι να την προλάβουμε. Πάντως η σύνδεση της εκτός σχεδίου νόμιμης δόμησης με τις επιπτώσεις του υπερτουρισμού των 40-60 ημερών παραμένει ισχνή. Αντιθέτως κάποιος που έχει ακίνητο εδώ, μπορεί να έρθει και εκτός καλοκαιριού, π.χ. Χριστούγεννα, Πάσχα, Απόκριες κ.λπ.
Για το νερό και την περίπτωση λειψυδρίας διαφαίνεται πως η λειτουργία ταχυδιυλιστηρίου στο φράγμα είναι μονόδρομος. Και από τα λεγόμενα του δημάρχου οι σχετικές μελέτες για την απαραίτητη μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων είναι σε εξέλιξη. Άρα, ίδωμεν….. Και φυσικά εξυπακούεται πως πισίνες (με γλυκό νερό) στη Σίφνο είναι μια πολύ κακή πρακτική, καθόλου φιλική προς το περιβάλλον.
Πάμε τώρα στον τουρισμό
Ενδιαφέρον βρίσκω το σημείο όπου και ο μόνιμος κάτοικος, μελισσοκόμος, δηλώνει πως και η πρωτογενής παραγωγή έως κάποιο σημείο εξαρτάται από τον τουρισμό αφού εκεί απορροφώνται πολλά προϊόντα, ενώ και η ιδιοκτήτρια της ταβέρνας, που το χειμώνα συντηρείται κυρίως από τα μέλη των συνεργείων που χτίζουν, αναφέρει πως «δυσκολεύει η κατάσταση για κάποιες εβδομάδες τον Αύγουστο, δεν έχουμε υπερτουρισμό για μήνες… Δεν υπάρχει κορεσμός, αλλά η υποδομή που έχουμε δεν αρκεί για να υποδεχθεί τον κόσμο που έρχεται». Και ο πρόεδρος του Συλλόγου Εμπόρων και Επαγγελματιών Σερίφου, μας λέει «στα νησιά υπάρχουν δύο πυλώνες ο τουρισμός και η οικοδομή».
Και να σχολιάσουμε εδώ: Δηλαδή υπάρχει ένας φαύλος κύκλος; Ζούμε από τον τουρισμό και από την οικοδομή που χτίζει κυρίως υποδομές για περισσότερο τουρισμό και τροφοδοτείται από τα έσοδα του τουρισμού (τον οποίο θέλουμε να περιορίσουμε). Χωρίς τουρισμό δεν χρειάζονται και περισσότερες τουριστικές υποδομές και για πολλούς δεν θα υπάρχει και εισόδημα για την υπόλοιπη οικοδομή (επισκευές, ανακαινίσεις κ.λ.π)… Κρατήστε το αυτό, θα επανέλθουμε…
Και ερχόμαστε στην μελέτη βιωσιμότητας που εκπονεί το Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Ο ίδιος ο υπεύθυνος, καθηγητής κος Γιάννης Σπιλάνης δηλώνει πως «Η Σέριφος υπολείπεται έναντι άλλων νησιών τα οποία έχουν ήδη υποστεί μεγάλη μετάλλαξη. Βρίσκεται όμως σε μια κρίσιμη καμπή για το αν θα περάσει στην άλλη πλευρά ή θα παραμείνει ως έχει», παρατηρεί. «Αυτή η αδράνεια του χειμώνα διώχνει τον κόσμο. Το νησί γίνεται δημογραφικά και κοινωνικά μη βιώσιμο».
Και μας «μαρτυρά» και ένα νούμερο που περιμέναμε να δούμε στις επόμενες φάσεις της μελέτης: Ο εκτιμώμενος μέγιστος αριθμός επισκεπτών που μπορεί να φιλοξενηθεί στη Σέριφο είναι 9.000 άτομα.
Θέλετε να συνοψίσουμε το θέμα του τουρισμού και των επισκεπτών; Ποια είναι τα δεδομένα;
Η Σέριφος ανήκει στα νησιά με υψηλή τουριστική κίνηση που το καλοκαίρι τείνει να ξεπερνά την φέρουσα ικανότητα, αλλά συγχρόνως ο τουρισμός αποτελεί έναν από τους κύριους πόρους του νησιού, αφού μεγάλο ποσοστό των κατοίκων ωφελείται από αυτόν. Και το χειμώνα ερημώνει, γεγονός που λειτουργεί αποτρεπτικά στην εγκατάσταση μόνιμων κατοίκων.
Ποια είναι η λύση;
Λύση είναι η βιώσιμη μεγέθυνση. Η ανάπτυξη να βασιστεί σε μια ανταγωνιστική, φιλική προς το περιβάλλον οικονομία, με έξυπνη και αποτελεσματική χρήση των κάθε λογής πόρων. Και φυσικά στόχος είναι η αειφορία.
Αν λοιπόν το πρόβλημα είναι η τάση για υπερτουρισμό, υπάρχουν τρόποι να αντιμετωπιστεί. Ενδεικτικά:
Η τουριστική ανάπτυξη μπορεί να ελεγχθεί όσον αφορά την εποχικότητα. Δηλαδή να αναπτυχθούν μορφές τουρισμού (εναλλακτικού, ειδικού, θεματικού), οι οποίοι θα καθιστούν το νησί ελκυστικό και άλλες εποχές του έτους εκτός Ιουλίου -Αυγούστου. Παράδειγμα ο τουρισμός birdwatching στην Καλλονή της Λέσβου, ο αναρριχητικός τουρισμός στη Κάλυμνο και ο βοτανικός τουρισμός στη Χίο με τις ορχιδέες.
Η τουριστική οικονομία του νησιού θα πρέπει να διαφοροποιηθεί ελαφρώς και να πάψει να εστιάζει στις 60 μέρες του καλοκαιριού. Δηλαδή νέες τουριστικές υποδομές θα πρέπει να υποστηρίζουν και εκτός καλοκαιριού επισκεψιμότητα. Π.χ. υποδομές που να υποστηρίζουν εναλλακτικό τουρισμό. Κλασικό παράδειγμα η δημιουργία ενός καταδυτικού πάρκου, η η δημιουργία ενός μεταλλευτικού πάρκου που ταιριάζει μοναδικά στην Σέριφο.
Με λίγα λόγια, στόχος είναι η αναστροφή της υπέρβασης της φέρουσας ικανότητας και η μετατροπή του νησιού σε «βιώσιμο προορισμό». Δεν χρειάζεται δηλαδή να βάλουμε τον Αύγουστο «επισκεψιόμετρο» στο λιμάνι που να κόβει τους αποβιβαζόμενους στις 9.000… Αυτές οι 9.000 επισκέπτες δεν χρειάζεται να περιορίζονται μόνο τον Ιούλιο Αύγουστο, το νησί αντέχει πολλούς περισσότερους, αρκεί να μοιραστούν μέσα στο χρόνο.
Παράλληλα, αν γίνουν και στοχευμένες άμεσες και μεσοπρόθεσμες παρεμβάσεις όσον αφορά τις υποδομές κοινής ωφέλειας του νησιού, όπως σημειακή βελτίωση κυκλοφοριακών συνθηκών εκεί όπου υπάρχει πρόβλημα, ολοκλήρωση του θέματος του ταχυδιυλιστηρίου, πίεση για χωροταξικές ρυθμίσεις κ.λπ., θα εκτονωθεί αναλογικά και η τουριστική πίεση του καλοκαιριού.
Στο άρθρο της Καθημερινής αναφέρεται και το υπό έγκριση τουριστικό συγκρότημα στο Γάνεμα. Να ισχυριστούμε πως 93 κλίνες υψηλών προδιαγραφών θα ενισχύσουν την πίεση για υπερτουρισμό, ακόμη και οι αντιτιθέμενοι στο έργο, το καταλαβαίνουν πως δεν ισχύει. Ειδικά όταν το συγκρότημα θα βρίσκεται εκτός τουριστικών πόλων. Να διαμαρτυρηθούμε για το επίγειο τελεφερίκ; Γιατί; Να διαμαρτυρηθούμε για το υπόσκαφο; Να δούμε αν τηρήθηκε η γεωτεχνική μελέτη. Να διαμαρτυρηθούμε για το Natura 2000; Ας δούμε πρώτα για ποιο λόγο έχει κηρυχθεί Natura η περιοχή και να απαιτήσουμε να μην επηρεάζει το έργο το προστατευταίο αντικείμενο. Πράγμα που σημαίνει πως αν το έργο πάρει περιβαλλοντικούς όρους, συμμορφώνεται απόλυτα.
Δεν έχουμε κανένα συμφέρον από την υλοποίηση ή όχι του έργου, αλλά αυτό που θέλουμε να δείξουμε είναι πως δεν υπάρχει μόνο άσπρο και μαύρο, καλό ή κακό… Να εξετάζουμε τα πράγματα πριν να περνάμε σε δηλώσεις!
Σας κουράσαμε ίσως, αλλά έτσι έχουν τα πράγματα. Από τη στιγμή που κατά γενική ομολογία ο κύριος οικονομικός πυλώνας του νησιού είναι ο τουρισμός, «μονοκαλλιέργεια» όπως δηλώνει και ο δήμαρχος-και ο απογαλακτισμός της οικονομίας της Σερίφου από αυτόν είναι από πολύ δύσκολος έως αδύνατος-το μόνο που μένει είναι αυτός ο τουρισμός να είναι βιώσιμος. Διότι ξαφνικά να γίνει η πρωτογενής παραγωγή της Σερίφου πυλώνας οικονομίας, δεν διαφαίνεται ως προοπτική. Να προσπαθήσει να συμβάλλει στη βιωσιμότητα της ανάπτυξης, φυσικά είναι και επιθυμητό και αναγκαίο.
Για όσους βλέπουν ως λύση τον περιορισμό των διαθέσιμων κλινών, ας σκεφθούν το εξής: Αν περιορίσω τις κλίνες στη Μύκονο ή στη Σαντορίνη, πιθανότατα η ζήτηση να αυξηθεί. Γιατί; Διότι αυτά τα νησιά –είτε μας αρέσει είτε όχι–, έχουν αναπτύξει ένα brand name, μια τουριστική ταυτότητα, η οποία προς το παρόν δουλεύει μια χαρά… Αν κάποιος τουρίστας δεν βρει δωμάτιο στη Σαντορίνη, θα ξαναπροσπαθήσει και του χρόνου, και του χρόνου, και του παραχρόνου. Διότι θέλει να πάει οπωσδήποτε να δει την καλντέρα και να περπατήσει στη Νέα Καμμένη. Το ίδιο και στη Μύκονο. Θέλει σώνει και καλά να ζήσει την –άψογα προωθημένη από το marketing–, νυχτερινή ζωή του νησιού και την βλαχομπαρόκ χλιδή…
Στη Σέριφο αν δεν βρει δωμάτιο, απλά θα πάει στη Σίφνο ή τη Κύθνο, και ίσως του αρέσει και του χρόνου θα ξαναπάει… εκεί η όπου αλλού με παραλίες-ήλιο-θάλασσα και γραφική “Χώρα”. Δεν έχει δημιουργηθεί/ προβληθεί άλλωστε αυτή η “ταυτότητα” που κάνει τη Σέριφο να ξεχωρίζει… ούτε καλά-καλά για τον Περσέα δεν γνωρίζει η συντριπτική πλειοψηφία των επισκεπτών!
Ναι! Κι εμείς είμαστε τοπικιστές, αλλά κάποτε θα πρέπει να σταματήσουμε να χαϊδεύουμε τα δικά μας αυτιά… Και να αρχίσουμε να πράττουμε. Για το συμφέρον του νησιού και ΟΧΙ για το συμφέρον της όποιας πολιτικής ασπαζόμαστε.
