“…πρέπει να περνάς και στη καρδιά του απλού ανθρώπου”
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Η κα Αγγελική Συνοδινού, αρχιτέκτονας μηχανικός με μεταπτυχιακές σπουδές στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, ασχολείται επί σειρά ετών με τα κοινά και μεταξύ άλλων έχει διατελέσει νομάρχης Δωδεκανήσου, νομάρχης Ανατολικής Αττικής και γενική γραμματέας του υπουργείου για την ενέργεια και τον ορυκτό πλούτο. Η κα Συνοδινού υπηρέτησε το νησί της Σερίφου ως εκλεγμένη δήμαρχος για δύο συνεχόμενες τετραετίες, την περίοδο 2003-2010, οπότε και παραιτήθηκε για να πολιτευθεί στην Αττική.
Ως γνώστης της κατάστασης στο νησί και με την ευκαιρία των επερχόμενων αυτοδιοικητικών εκλογών η κα Συνοδινού μας παραχώρησε μια συνέντευξη, στην οποία μας μιλάει για την τότε και την σημερινή κατάσταση, αλλά και για το τι θα μπορούσε να γίνει για τη βελτίωση της καθημερινότητας -και όχι μόνο– των κατοίκων του νησιού.
Ποια είναι κατά τη γνώμη σας τα στοιχεία εκείνα που κάνουν τη Σέριφο μοναδική στα Κυκλαδονήσια;
Είναι η θετική ατμόσφαιρα, αυτό που οι τουρίστες λένε “good vibration”, είναι αυτή η αίσθηση που έχεις, που αποπνέει το νησί… Βέβαια αυτό προκύπτει και από τα γεγονότα που έχουν γίνει στο νησί, από την ιστορία του, από τη μυθολογία του, και βέβαια από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των κατοίκων. Θεωρώ πολύ σημαντικά τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των κατοίκων. Έχουν μια ευθύτητα, είναι αυτό που λέω μια κοινωνία αλληλεγγύης, είναι φιλόξενοι, ξεχωριστοί Κυκλαδίτες. Και μπορώ να πω ότι δεν έχουν αλλοτριωθεί από το σύγχρονο τρόπο ζωής.
Η φιλοξενία εδώ είναι αυτή που γνωρίζουμε, η πατροπαράδοτη, δηλαδή πηγαίνεις στο σπίτι του άλλου και σου ανοίγεται απλόχερα;
Ναι, αυτό γίνεται ακόμα. Παράξενο μεν, αλλά συμβαίνει και είναι μαγικό. Ίσως στα τουριστικά σημεία του νησιού να έχει αλλάξει, αλλά γενικά υπάρχει αυτή φιλοξενία.
Άλλα στοιχεία που κάνουν τη Σέριφο μοναδική η ιστορία, είναι γνωστή και για την ιστορία των μεταλλείων στο Μεγάλο Λιβάδι, είναι και το έδαφος και το υπέδαφος που παίζει κι αυτό το ρόλο του. Προφανώς και οι καταπληκτικές παραλίες που έχει. Για τόσο μικρό τόπο τόσες παραλίες… Είναι κάτι το μοναδικό. Δεν υπάρχει!
Υπάρχουν κάποιοι θησαυροί που πρέπει να ψάξει ο επισκέπτης να ανακαλύψει στη Σέριφο;
Εννοείται πραγματικοί, υλικοί ή πολιτιστικοί θησαυροί;
Υπάρχουν και υλικοί θησαυροί; Για πείτε μας….
Ναι, μιλάω για το υπέδαφός της με τους ημιπολύτιμους λίθους.
Θεωρείται πως είναι εκμεταλλεύσιμα τα κοιτάσματα;
Εγώ θεωρώ πως αν δούμε σοβαρά το θέμα, βεβαίως. Αξίζει τον κόπο.
Δηλαδή έχετε ίδια άποψη για αυτά τα κοιτάσματα;
Ναι, ναι. Έχουμε πιάσει ανθρώπους να επιχειρούν παράνομες εκσκαφές και έχουμε μαζέψει πολλούς ημιπολύτιμους λίθους που εκτίθενται στο μουσείο κάτω στο Μεγάλο Λιβάδι. Και μιλάμε για ημιπολύτιμους λίθους που μπορούν να κάνουν κάποιον πλούσιο…
Εντυπωσιακό! Αυτό δεν το ήξερα… Ας συνεχίσουμε, λοιπόν, με τα άλλα χαρακτηριστικά που καθιστούν τη Σέριφο ακαταμάχητη και μοναδική.
Κοιτάξτε. Είναι πάρα πολύ ωραία η Χώρα από αρχιτεκτονική άποψη. Διαθέτει πολύ ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Επί δημαρχίας μου θα την είχα κηρύξει διατηρητέο οικισμό μέσω της Unesco, αλλά δεν το έκανα για να μην δημιουργήσω προβλήματα στους κατοίκους. Διότι μετά δυσκολεύει πολύ το πράγμα για οποιαδήποτε επέμβαση… Και πιθανόν να το μετάνιωναν οι άνθρωποι.
Εκείνο που είναι φανταστικό και που δεν το έχουν άλλα νησιά είναι οι πλατείες στη Χώρα. Το σχέδιο των πλατειών της Σερίφου είναι μοναδικό. Και η πάνω πλατεία μπροστά στο Δημαρχείο και η κάτω είναι για να κάνει κανείς σεμινάρια αρχιτεκτονικής. Σας μιλάω σαν αρχιτέκτονας, μας τα κάνανε μάθημα στο Πολυτεχνείο… Τις φυγές, τα σκαλοπάτια, πώς μπαίνεις, πώς βγαίνεις, όλα αυτά. Και είναι πιο εντυπωσιακά από αυτά που μας είχαν διδάξει.
“Καλός δήμαρχος ίσον έργα, αλλά πρέπει να περνάς και στη καρδιά του απλού ανθρώπου”
Κα Συνοδινού, θα μπορούσατε να μας αναφέρετε εν συντομία τα βασικά έργα που υλοποιήθηκαν στο δήμο Σερίφου κατά την περίοδο της δικής σας θητείας;
Βάλαμε από την αρχή κάποιες προτεραιότητες, αυτά που ονομάσαμε κρίσιμα έργα. Αυτό που «έκαιγε» περισσότερο ήταν η σύνδεση των χωριών του νησιού με το Λιβάδι. Αυτό το πετύχαμε. Αρχίσαμε με το δρόμο Γάνεμα-Κουταλάς που ήταν σε κακή κατάσταση, και τη δεύτερη τετραετία ολοκληρώσαμε και το νότιο περιφερειακό δρόμο. Σημαντικό επίσης έργο ήταν η ανάπλαση του παραλιακού μετώπου στο Λιβάδι, και στα δύο τμήματα. Ακόμη, το πάρκινγκ στη Χώρα –αν και σήμερα δεν επαρκεί και αυτό για την καλοκαιρινή περίοδο–, το ιατρείο, που ήταν ένα μικρό δωματιάκι 5,5 τετραγωνικά που δεν χωρούσες να μπεις και σήμερα είναι 350 τετραγωνικά και στελεχωμένο, και το εγκαταλειμμένο κτίρια στην παραλία που αναστηλώθηκε – αν και σήμερα έχει πάλι εγκαταλειφθεί.
Πολύ σημαντικό έργο θεωρούμε τη μαρίνα, η οποία έδωσε τουριστική ώθηση στο νησί και ήταν ένα έργο το οποίο είχα υποσχεθεί στο πρόγραμμά μου. Αυτό το έργο δημιούργησε 250 θέσεις εργασίας, όπως ακριβώς είχα υποσχεθεί. Άλλα έργα ήταν ο ΧΥΤΑ, το σφαγείο που δυστυχώς δεν λειτούργησε, μαζί με τον κλίβανο. Αυτά ήταν θεωρώ τα κυρίως έργα που άλλαξαν τη ζωή των κατοίκων του νησιού.
Πριν ξεκινήσουμε να γράφουμε την κουβέντα μας στο μαγνητόφωνο , αναφέρατε ένα χαρακτηριστικό των Σερφιωτών, το οποίο σας βοήθησε πολύ στο έργο σας…
Ναι, πράγματι, μίλησα για την αλληλεγγύη των κατοίκων. Δεν μπορείτε να φανταστείτε το πόσο συμπαραστέκεται ο ένας στον άλλο στις δύσκολες στιγμές… Αλλά συμμετέχουν και στη χαρά του άλλου. Επίσης, ένα άλλο χαρακτηριστικό των Σερφιωτών είναι μια –εντός εισαγωγικών–, «επαναστατική» διάθεση, η οποία τους ωθεί να συμμετέχουν σε κάθε νέα προσπάθεια ανάπτυξης, να γίνει κάτι στο νησί.
Έτσι βοήθησαν στο έργο του βόρειου περιφερειακού, που το ξεκίνησα εκτός τυπικής διαδικασίας. Είχαμε τις μελέτες, και πήραμε μετά περιβαλλοντικούς όρους κ.λπ., αλλά το έργο δεν δημοπρατήθηκε στην αρχή. Αλλιώς ακόμα θα γινόταν… Και το ξεκινήσαμε λόγω των καταστροφών που είχαν γίνει τον Φλεβάρη του 2003. Δεν υπήρχε χρόνος. Σε ένα χάρτη είχα σημειώσει «ζημιές», με τα κόστη που αποκαταστήσαμε μόνοι μας και ζητήσαμε από την κεντρική διοίκηση να γίνουν έργα αντιπαραβάλλοντας όσα είχαν κάνει οι Σερφιώτες για τον τόπο, όπως η ύδρευση στο Λιβάδι και τη Συκαμιά. Έτσι μπορέσαμε να κάνουμε καταπληκτικά έργα. Ένα από αυτά που δεν φαίνονται είναι το αποχετευτικό δίκτυο.
Πριν ακόμη γίνω δήμαρχος είχα βοηθήσει να έρθει η ΕΥΔΑΠ για αυτοψία. Το δίκτυο έχανε, έμπαινε η θάλασσα και είχαμε μέχρι και 37% αλατότητα! Όταν έγιναν οι καταστροφές, το ενέταξα κι αυτό στις «ζημιές» και έτσι διορθώθηκε το πρόβλημα οπότε από 37% αλατότητα πέσαμε στο 3,5%… Μεγάλη επιτυχία, αλλά είναι ένα έργο που δεν φαίνεται… Όπως και τα τεχνικά έργα. Σε όλο το νησί, και σε σημεία που δεν πέρασαν δρόμοι, έχουν γίνει τεχνικά έργα. Συνολικά μιλάμε για 64 τεχνικά έργα. Και για πάνω 800 κυβικά μέτρα πέτρας γιατί όλα τα έργα έχουν επενδυθεί με πέτρα Σερίφου – με την ανάλογη δουλειά και κόστος. Ακόμα και τα μικρά γεφυράκια στο δρόμο που περνούν πάνω από κανάλια, είναι επενδυμένα για λόγους περιβαλλοντικής ευαισθησίας.
Εσείς, όταν παραιτηθήκατε από δήμαρχος το πράξατε για να πολιτευθείτε σε άλλη Περιφέρεια. Μετά από εσάς, υπήρξε αντίστοιχη διάδοχη κατάσταση;
Με ιδιαίτερη ευχαρίστηση είδα έργα που είχα σταματήσει να συνεχίζουν και να μην σταματάνε. Δηλαδή είχε δημοπρατηθεί τελικά ο νότιος περιφερειακός, και έγινε στη συνέχεια. Είχαν δημοπρατηθεί οι ΧΥΤΑ, έγινε. Την μαρίνα που είχα ξεκινήσει από το 2005, την δημοπράτησαν μετά την αποχώρησή μου το 2010 και έγινε. Μόνο έργο μόνο σταμάτησε και δεν προχώρησε –αλλά μάλλον «κόλλησε» στη νομοθεσία περί αιγιαλού–, ο αγωγός αποχέτευσης επεξεργασμένων λυμάτων.
Να ρωτήσω κάτι όμως για τη σημερινή κατάσταση. Όταν βρέχει, το παραλιακό μέτωπο στο Λιβάδι πλημμυρίζει και κατεβαίνουν και φερτές ύλες, οι οποίες απομακρύνονται εκ των υστέρων με φορτηγά. Κάποιοι κάτοικοι στα Λιβαδάκια παραπονιούνται για δυσάρεστες οσμές… Ποια η γνώμη σας για την άποψη αρκετών πως σήμερα κάποια πράγματα στο νησί φαίνεται να έχουν αφεθεί στην τύχη τους, ή μήπως όχι;
Να ξεκινήσω με το θέμα του βιολογικού και της αποχέτευσης, που είναι μια διαδικασία συνεχής. Μπορεί να έχεις τον καλύτερο βιολογικό, αν δεν τον παρακολουθείς, τις αντλίες, τις παροχές…. Κι ένα μήνα να τον αφήσεις, διαλύθηκε. Ο βιολογικός μας δεν έχει πρόβλημα, αλλά θέλει βελτίωση. Να σας πω κι ένα διαδικαστικό θέμα για να καταλάβετε. Το έργο τελείωσε κι εγώ παρέλαβα τις δύο από τις τρεις φάσεις. Η Τρίτη σκάλωσε στην Περιφέρεια. Αν δεν παραληφθεί όλο το έργο πως θα γίνουν βελτιώσεις; Έχουν περάσει χρόνια και δεν έχει παραληφθεί. Και αυτό θεωρώ πως ισχύει για τα 2/3 των βιολογικών των νησιών στην Περιφέρεια. Εδώ φταίει μεν η Περιφέρεια, αλλά πρέπει να φωνάζει και ο Δήμος.
Κι εμείς ως πολίτες πρέπει να φωνάζουμε. Με τον βόρειο περιφερειακό ξεσηκώθηκαν όλοι για ένα καλύτερο αύριο. Γιατί άλλαξε η ζωή τους με το δρόμο… για οι Σερφιώτες εκτός από αλληλεγγύη μεταξύ τους έχουν και ένα κομμάτι μαχητικότητας. Και να σας πω: Προσωπικά θα προτιμούσα να γίνεται το εξής. Να παλεύουμε για τα πράγματα που μας ενδιαφέρουν και πάνε μπροστά τον τόπο μας και να μην παλεύουμε για τα πράγματα που απλά μας συμφέρουν. Αυτό θα ήθελα, δηλαδή, αυτός είναι ο πόθος μου για τη Σέριφο.
“Να παλεύουμε για τα πράγματα που μας ενδιαφέρουν και πάνε μπροστά τον τόπο μας και όχι για τα πράγματα που απλά μας συμφέρουν”
Ας πούμε τώρα πως είμαι ένας νέος άνθρωπος. Δεν έχω φτιάξει ακόμη οικογένεια, και έρχομαι μαζί με την κοπέλα μου και εγκαθίσταμαι στη Σέριφο. Προσπαθώ να γίνω μόνιμος κάτοικος. Οι προκλήσεις που έχω να αντιμετωπίσω, ποιες είναι;
Καταρχάς, πρέπει να σας αρέσει βέβαια ο τόπος. Και θα πρέπει να μπορέσετε να επικοινωνήσετε με τους κώδικες. Γιατί έχουμε κώδικες εμείς, εδώ. Και μάλιστα σε μεγάλο βαθμό… Το έχουμε αυτό…
Πείτε αν θέλετε κάποια παραδείγματα…
Βεβαίως. Δεν αρέσει καθόλου στους Σερφιώτες κάποιος να έρθει –είτε μένει είτε δεν μένει μόνιμα εδώ– και να τους πει «εγώ είμαι μάγκας και κάνω ό,τι γουστάρω». Είναι αυτό που λέμε «τελειωμένος» από την αρχή. Δηλαδή ότι εγώ έχω διασυνδέσεις, έχω τούτο, κι εκείνο… Δεν μασάνε… Και δεν επηρεάζονται, όπως σε άλλα νησιά που έχω ζήσει, γιατί έχω ζήσει και οχτώ χρόνια στην Πάτμο και ήμουν και νομάρχης Δωδεκανήσου κάποια χρόνια. Εκεί δηλαδή εντυπωσιάζονται με το να έρθει κάποιος και να πει, «είμαι ο τάδε και έχω τον τάδε γνωστό». Κάπου εντυπωσιάζονται. Ο Σερφιώτης καθόλου. Θέλει συνεργασία. Δεν του αρέσει η κολακεία. Θέλει μια ευθύτητα σε κάθε συναλλαγή και συνδιαλλαγή.
Την έχουν οι Σερφιώτης μεταξύ τους αυτή την ευθύτητα και την ζητάνε σε τρίτους;
Σε τρίτους τη ζητάνε σίγουρα… Αυτό είναι βέβαιο…..
Κάποιος άλλος κώδικας;
Αυτός είναι ο βασικός, κατά τη γνώμη μου. Προφανώς θα είναι τεράστιο λάθος, αν κάποιος βρεθεί στη Σέριφο και υποτιμήσει τους Σερφιώτες. Δηλαδή μιλήσει προσβλητικά, υποτιμητικά, τους θεωρήσει παρακατιανούς, ή αμόρφωτους, ή τέτοια πράγματα. Γιατί εμείς έχουμε κάποιες συνήθειες που είναι λίγο παλαιομοδίτικες όπως για παράδειγμα τα πανηγύρια μας… Δεν θέλουμε να μας σνομπάρουνε. Δεν μας αρέσει αυτό.
Είναι δηλαδή κλειστή η κοινωνία; Αυτό, λοιπόν, το υποθετικό νέο ζευγάρι θα αντιμετωπίσει στεγανά; Ότι «μέχρι εδώ είστε εσείς …παραπέρα είναι δύσκολα πράγματα»;
Λοιπόν, η απάντησή μου ίσως σας ξενίσει… Είναι και κλειστή και ανοιχτή κοινωνία. Δηλαδή δεν είναι ότι θα πάω και θα είναι ανοιχτή η κοινωνία ή θα πάω και είναι κλειστή. Υπάρχουν περιπτώσεις που λειτουργεί ως κλειστή και άλλες που λειτουργεί ως ανοιχτή. Προσωπικά θεωρώ ότι αν πας με καλή διάθεση και σοβαρότητα, δηλαδή να μην είσαι αλαφροΐσκιωτος που λένε, θα ενταχθείς κανονικά. Τη βρίσκω σωστή κοινωνία εδώ – και έχω ζήσει σε πολλές διαφορετικές. Πρόκειται για μια κοινωνία δεκτική στο διαφορετικό και επιπλέον διαθέτει και ένα σπάνιο χαρακτηριστικό,. Δεν έχει κουτσομπόληδες…. Και αυτό για μικρή κοινωνία είναι σπάνιο.
Πέρα δε από κάποιες μικροφαγομάρες που φαντάζομαι ότι παντού υπάρχουν, το πνεύμα της κοινότητας είναι έντονο στους Σερφιώτες στα σημαντικά ζητήματα. Και επιπλέον διιαθέτουν έναν κοσμοπολιτισμό που δεν τον φαντάζεσαι. Έχουν κάτι το κοσμοπολίτικο, παρόλο που τα παλιά χρόνια δεν είχαν και πολύ επαφή με τον έξω κόσμο. Κι αυτό γιατί δεν είχαμε πολλούς ναυτικούς στην ποντοπόρα ναυτιλία, όπως για παράδειγμα στην Άνδρο. Παρά ταύτα έχουν έναν δικό τους κοσμοπολιτισμό. Πιστεύω ακράδαντα ότι ένα ζευγάρι μπορεί να εγκατασταθεί εδώ και να προκόψει.
Αν κάνει ένα παιδάκι θα αντιμετωπίσει κάποια προβλήματα; Π.χ. με το σχολείο ή την περίθαλψη; Ποια θα ήταν κατά τη γνώμη σας τα βασικά προβλήματα που θα μπορούσε να αντιμετωπίσει;
Τα πράγματα έχουν βελτιωθεί εν σχέση με το παρελθόν, αλλά και η ζωή εξελίσσεται, άρα χρειαζόμαστε πιο πολλά. Προσωπικά θεωρώ πως το μεγαλύτερο πρόβλημά μας στη Σέριφο, είναι η υπογεννητικότητα. Είναι τα λίγα παιδιά. Και γενικά είναι πρόβλημα ο μικρός πληθυσμός, γιατί δεν μπορεί να συντηρήσει κάποιες λειτουργίες. Άμα είμαστε χίλιοι, τι να σου κάνει, είναι μόνο ένα το φαρμακείο. Και αυτό μπράβο που το έχουμε. Θέλω να πω ότι αν ήμασταν τρεις χιλιάδες, θα συντηρούσαμε κάποια περισσότερα πράγματα σε υποδομές. Το ίδιο συμβαίνει και με τα σχολεία. Με την παιδεία γενικότερα. θα είχαμε πιο πολλά φροντιστήρια, θα έκαναν πιο πολλές δραστηριότητες τα παιδιά.
Όταν εσείς ήσασταν δήμαρχος, αντιμετωπίσατε προκλήσεις, ιδιαίτερα εκ των έσω. Πείτε μας ποιες ήταν αυτές.
Εγώ είχα να αντιμετωπίσω την πρόκληση της αντιπολίτευσης, κυρίως, αλλά που ήταν, θεωρώ, λίγο υπερβολική. Γι’ αυτό και είχα αρκετά δικαστήρια και για ζητήματα ασήμαντα. Αυτό ήταν το ένα. Και το άλλο, είχα αντιμετωπίσει, –και το ξέρουν όλοι–, προβλήματα στο Δημοτικό Συμβούλιο με δικούς μου δημοτικούς συμβούλους, διότι απλά ήμουν συνεργάσιμη με όλους και δημοκρατική. Αλλά αυτό είναι κάτι που το αντιμετωπίζουν όλοι οι δήμαρχοι.
Από την άλλη θυμάμαι στη Σέριφο όταν γινόταν ο δρόμος. Σκεφτείτε ότι το έργο αφορούσε τις ιδιοκτησίες περίπου 600 κατοίκων! Και μόνον ένας αρνήθηκε…. Και ένας άλλος ζήτησε μια τροποποίηση για μια μάντρα… Μας αφήσανε να προχωρήσουμε στο έργο. Γιατί είναι κοινωνία αλληλεγγύης. Εγώ το θαύμασα αυτό. Όταν ανοίγαμε ή διαπλατύναμε δρόμους, εκεί πρέπει να ομολογήσω ότι δεν είχαμε θέματα. Δεν βρήκα δηλαδή αντίσταση από τους κατοίκους που τους έκοβα το χωράφι. Μάλιστα μου είχε κάνει και μεγάλη εντύπωση αυτό, και είχα και αγωνία. Εκεί που βρήκα αντίσταση ήταν σε αντιπολιτευτικό επίπεδο… Γιατί να φτιάχνω δρόμο εγώ και να «ωφελούμαι» εντός εισαγωγικών, –ενώ ουσιαστικά οι κάτοικοι ωφελήθηκαν. Διότι λέγανε όλοι «κάνεις δρόμους για να σε ψηφίσουνε»… Λέω, ναι, και γι’ αυτό με ψηφίσανε, για να κάνω έργα. Δεν ξέρω αν το έκανα για να με ψηφίσουνε. Αυτό που ξέρω σίγουρα είναι πως δήμαρχος ήμουν, έργα πρέπει να κάνω. Και να σας πω και κάτι; Δήμαρχοι ίσον έργα. Όλα τα άλλα, όσο φανταστικές και πετυχημένες ήταν οι πολιτιστικές δράσεις, τίποτα δεν έμεινε. Αυτά που έμειναν είναι τα έργα.
Οι μεγαλύτερες αρετές ενός ηγέτη της τοπικής αυτοδιοίκησης, ενός δημάρχου, ποιες είναι κατά τη γνώμη σας;
Καταρχάς ο επικεφαλής πρέπει να είναι απαισιόδοξος. Με την έννοια να ανησυχεί συνεχώς …. Θα συμβεί σεισμός, λοιμός, καταποντισμός! Αυτό το είχα εγώ. Θα μου χαλάσει το έργο, θα συμβεί το ένα, θα συμβεί το άλλο… Ήμουν προετοιμασμένη δηλαδή. Και γι’ αυτό πρέπει να σας πω ότι από τότε που ασχολήθηκα με τα κοινά, από το 1982 μέχρι σήμερα, δεν υπήρξε επί θητείας μου κάποιος θάνατος από τέτοιες αιτίες, δεν έχει καεί κανένα σπίτι, δεν έχει καεί ούτε μια κατσίκα, ούτε ένα αυτοκίνητο. Ούτε από πλημμύρα… δηλαδή αυτό το καμαρώνω. Ούτε θάνατος στη Σέριφο από έκτακτη ανάγκη επειδή παραμελήθηκε κάποιος. Μα με ελικόπτερο, μα με άλλα μέσα, πάντα προλαβαίναμε κι αυτό είναι βασικό. Αυτό είναι το ένα… Και το άλλο που πρέπει να έχει ένας δήμαρχος, πρέπει να είναι τεχνοκράτης, να αγαπάει αυτό που κάνει, να είναι πεισματάρης, δηλαδή με άλλα λόγια «δεν κωλώνουμε»… Δεν στέλνουμε το χαρτί και περιμένουμε να μας απαντήσουν γιατί δεν θα μας απαντήσει ποτέ κανείς. Και είμαστε «ακτιβιστές». Δηλαδή πάμε με ξηρά τροφή, νερό, στηνόμαστε στο Υπουργείο, ίσαμε να γίνει η δουλειά. Τέρμα. Δεν μας γλιτώνει κανείς. Αυτό είναι το δεύτερο χαρακτηριστικό.
Και το τρίτο, το πιο σημαντικό και πιο δύσκολο, είναι να περνάς στην καρδιά του απλού ανθρώπου. Αυτό είναι πολύ βασικό. Δεν πέρασες στην καρδιά του απλού ανθρώπου, κάνε του χρυσάφια, δεν σε ξαναψηφίζει. Είναι πολύ βασικό. Ήταν και είναι η ψυχική επαφή που είχαμε και το πώς φέρθηκα εγώ, –γιατί το λέω, ότι φέρθηκα με πολύ ευγένεια και αγάπη–, και πέρασα στην καρδιά του απλού ανθρώπου. Και αυτό το θεωρώ μεγάλο κέρδος.
Πώς κατακτιέται αυτό; Πώς δηλαδή, και μάλιστα σε ένα μικρό τόπο, μπορείς να κατακτήσεις αυτό που λέτε, το τρίτο κομμάτι, που είναι και το πιο δύσκολο, να σε έχει στην καρδιά του μέσα ο απλός άνθρωπος; Ποια ήταν η δική σας οδός;
Δεν κατακτιέται εύκολα. Βγαίνει από μέσα σου αυτό, δεν είναι κάτι για το οποίο υπάρχουν οδηγίες. Είναι κάτι που το σκέφτεσαι, ή τό’ χεις ή δεν τό’ χεις. Δηλαδή δεν έχεις κάτι πονηρό στο κεφάλι σου από πίσω. Σε νοιάζει το καλό του άλλου. Δεν έχεις κανένα συμφέρον, δεν περιμένεις χρήματα, δεν περιμένεις κάτι… Μου λένε, σου κάνανε τόσες μηνύσεις…. Λέω, δύο φορές ζήτησα τον ψήφο, την πήρα απλόχερα. Αυτό ήθελα. Δεν ήθελα ούτε να φύγω με χρήματα, ούτε να πλουτίσω, ούτε να ανέβω σκαλοπάτι στην πολιτική μου καριέρα. Τίποτα. Ήτανε εντελώς αφιλοκερδής η σχέση μας. Και αυτό το καταλαβαίνει ο άλλος.
Έχουν μεγάλη εξυπνάδα και αντίληψη οι Σερφιώτες. Όπου και αν βρίσκονται οι κεραίες τους πιάνουν όλα τα συναισθήματα. Και να μην υποτιμάμε το λαό μας. Για να σας πω τώρα, ένα από τα πολιτιστικά που κάναμε, ήτανε, φέραμε στο νησί την Καμεράτα, και έπαιξε Βιβάλντι και άλλους κλασσικούς στην Παναγιά. Σε ένα ταβερνάκι. Ήταν 450 άνθρωποι όρθιοι έξω. Ξέρετε, μέχρι και ο διευθυντής της, ο Μυράτ φορούσε σμόκιν. Και εγώ φόρεμα πολύ επίσημο. Ήτανε όλα στην εντέλεια. Και μου έλεγαν: «Αμ δεν θα καταλάβει κανείς τίποτα, ποιος θα έρθει…». Κι όμως… Δεν βήξανε, δεν καπνίσανε, δεν πήγαν ούτε τουαλέτα… Έμειναν δυόμισι ώρες και ακούγανε Βιβάλντι. Υποτιμάμε εμείς το λαό. Δεν είναι έτσι…
Θα σας πω και το άλλο…. Έκανα μια πρόταση για να τοποθετηθεί ένα πολύ σπουδαίο έργο του Παρμακέλη στο λιμάνι. Είχε ύψος 5,5-6 μέτρα. Όταν το έδειξα στους απλούς ψαράδες, αυτό που ήτανε ουσιαστικά αφηρημένη τέχνη, τους άρεσε πάρα πολύ. Δηλαδή, κάποιοι υποτιμούν τον κόσμο ότι δεν καταλαβαίνει από τέχνη, ότι δεν καταλαβαίνει από μουσική… Είναι μεγάλο λάθος. Και όλοι τους αρέσει να θεωρούν ότι υπάρχει ένα όριο. Όχι. Μπορούν να πάνε και πιο πέρα, και πιο πάνω. Μπορούν. Αυτό πιστεύω εγώ!
(Τέλος Α. Μέρους)
