To Kaisanji, ο ναός (ji) του βουνού (san) και της θάλασσας (kai), βρίσκεται στη Σέριφο, κοντά στην παραλία Καλό Αμπέλι. Η ιδιαίτερη ομορφιά του φυσικού τοπίου, η ήπια και αραιή δόμηση και η απρόσκοπτη θέα προς τη θάλασσα καθιστούν τη θέση ιδανική για την εγκατάσταση ενός Ζen Μοναστηριού.
Το Kaisanji θα περιλαμβάνει χώρους διδασκαλίας και πρακτικής του διαλογισμού Zen όπως το Zendo, το Hato και ο υπαίθριος χώρος της καμπάνας. Επιπλέον, θα διαθέτει δωμάτια διαμονής για τους μοναχούς (κελιά), χώρους φιλοξενίας για τους επισκέπτες και χώρο εστίασης. Βασικός στόχος είναι να αποτελεί ένα αυτόνομο και αυτάρκες κέντρο, λειτουργώντας και ως θερινό κατάλυμα προκειμένου να καλύπτει τα λειτουργικά του έξοδα.
Ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός αντλεί επιρροές τόσο από την ιαπωνική κουλτούρα και παράδοση όσο από την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική του νησιού, δίνοντας έμφαση στην ηρεμία, την απλότητα και την ισορροπία με τη φύση. Σε μία προσπάθεια επαναπροσδιορισμού της σχέσης ανθρώπου – φύσης, ο σχεδιασμός χρησιμοποιεί ως εργαλείο τα φυσικά στοιχεία. Τα φυτεμένα δώματα επιτρέπουν στη βλάστηση να γίνει δομικό μέρος της κατασκευής και να ενσωματωθεί με τα πέτρινα τοιχία.
Εκτός από τη φύτευση, το νερό αποτελεί ένα ακόμη φυσικό εργαλείο του σχεδιασμού το οποίο συναντάται σε διάφορες μορφές όπως η λίμνη του Hato και το τρεχούμενο ‘ρυάκι’ που ακολουθεί την κλίση του φυσικού εδάφους έως ότου καταλήξει στον καταρράκτη.
Αφετηρία στη διαδρομή του νερού αποτελεί το Zen garden, το οποίο ακολουθώντας το αρχιτεκτονικό λεξιλόγιο του ιαπωνικού κήπου, συνδυάζει το υγρό στοιχείο, τους βράχους και το βότσαλο σε κυκλικά μοτίβα. Το υγρό στοιχείο ενισχύει την αίσθηση ηρεμίας που κυριαρχεί ενώ ο ήπιος ήχος από το ‘ρυάκι’ σταδιακά και αυθόρμητα οδηγεί τον επισκέπτη από την είσοδο και το Hato, στην καμπάνα και τον πυρήνα του μοναστηριού, το Zendo. Με βάση την αρχή του αεικίνητου, η ενέργεια που δημιουργείται κατά την κίνηση του τρεχούμενου νερού (σε συνδυασμό και με εξωτερική ενεργειακή πηγή) επαναχρησιμοποιείται για την ώθηση του στο σημείο αφετηρίας.
Η μορφολογική διαχείριση των κτιρίων αποτέλεσε μία ενδιαφέρουσα πρόκληση καθώς συνδυάστηκαν οι διαφορετικές αρχές των δύο αρχιτεκτονικών παραδόσεων. Η κλίμακα ακολουθεί την παραδοσιακή αρχιτεκτονική του νησιού, η οποία χαρακτηρίζεται από μικρούς κτιριακούς όγκους και χαμηλό ύψος. Αυτή η αποδόμηση του κτιριακού προγράμματος σε επιμέρους ενότητες συνέβαλλε στην ήπια παρέμβαση στο τοπίο και την επίτευξη ισορροπίας μεταξύ τεχνητού – φυσικού.
Το αρχιτεκτονικό λεξιλόγιο υιοθετεί στοιχεία από την ιαπωνική και την τοπική αρχιτεκτονική επαναπροσδιορίζοντάς τα σύμφωνα με το σύγχρονο σχεδιασμό. Συνδυάζονται τοπικά φυσικά υλικά όπως πέτρα (τοπική ξερολιθιά) και καλάμι με το ξύλο, που αποτελεί άμεση αναφορά στην Ιαπωνική αρχιτεκτονική. Με τη χρήση φυσικών υλικών περιορίζεται το αποτύπωμα των κτιρίων στο τοπίο ενώ συγχρόνως δημιουργείται η εντύπωση του ατελούς, στοιχείο που συναντάται και στις δύο αρχιτεκτονικές παραδόσεις.
Ο εσωτερικός σχεδιασμός έχει σαφείς επιρροές από τους ιαπωνικούς χώρους διαλογισμού με τη χρήση του ξύλου για τη διαμόρφωση διάτρητων διαχωριστικών πανέλων αποτελούμενων από επαναλαμβανόμενα κάθετα στοιχεία που φιλτράρουν το φυσικό φως. Το παιχνίδι φωτός και σκιάς που δημιουργείται αναδεικνύει τη χωρική αντήχηση όπως επίσης τη δυναμική και μεταβλητότητα του χώρου υπό το πέρασμα του φωτός.
Επιπλέον, με τη χρήση των διάτρητων διαχωριστικών γίνεται μία σταδιακή μετάβαση από το απόλυτα φωτεινό εξωτερικό περιβάλλον στο σκιερό εσωτερικό χώρο. Η δεύτερη πηγή φωτισμού τόσο των ιδιωτικών όσο και των κοινόχρηστων χώρων επιτυγχάνεται με τα κατακόρυφα ανοίγματα που παρέχουν έμμεσο φωτισμό προφυλάσσοντας την ιδιωτικότητα και διατηρώντας το χαρακτήρα της εσωτερικότητας που απαιτείται στους χώρους φιλοξενίας και τους χώρους διαλογισμού.
Η έννοια του ενδιάμεσου και το φιλτράρισμα του φωτός είναι βασικά στοιχεία της ιαπωνικής αρχιτεκτονικής και των ιαπωνικών χώρων διαλογισμού. Σε αυτή την κατεύθυνση, το Zendo αποτελείται από το χώρο διαλογισμού και έναν προθάλαμο που ανοίγεται στο εξωτερικό φυσικό τοπίο και λειτουργεί ως ‘κατώφλι’ διαμεσολαβώντας το φως και τον ήχο. Ο κυρίως χώρος διαχωρίζεται με διάτρητα συρόμενα πανέλα από τον προθάλαμο και έχει ως βασική πηγή φωτός το άνοιγμα της οροφής που τοποθετείται πάνω από το άγαλμα του Βούδα.
Η κατακόρυφη δίοδος φωτός προσδίδει έναν έντονο μυσταγωγικό χαρακτήρα στην αίθουσα διαλογισμού. Οι διαστάσεις του Zendo προκύπτουν από τη διάταξη που δημιουργούν τα tatami ενώ ο σχεδιασμός του παραμένει λιτός, προσιτός και πρακτικός εξυπηρετώντας έτσι την ουσία και την φιλοσοφία του Ζεν.
Ο Κωνσταντίνος Σγουμπόπουλος δεν είναι μόνο ένας επιτυχημένος επιχειρηματίαςστα ναυτιλιακά και στο real estate, αλλά και ηγούμενος του Ζεν μοναχισμού, μίας παράδοσης που εδράζεται περίπου στον 13ο αιώνα και αποτελεί στην Άπω Ανατολή πρακτική παρά θρησκεία ή δόγμα. Έχοντας περάσει πολλά χρόνια στην Ιαπωνία εμβαθύνοντας στην συγκεκριμένη πρακτική, ο Έλληνας βουδιστής εδώ και περίπου μία εικοσαετία, την επισκέπτεται δύο φορές τον χρόνο για να συνομιλεί με τους δασκάλους του
Στην συνέντευξή του στην «Καθημερινή», ο Κωνσταντίνος Σγουμπόπουλος δίνει τις λεπτομέρειες του εγχειρήματος:
«Χτίζουμε την υποδομή που θα μπορεί να φιλοξενήσει και να διδάξει το Ζεν για το μέλλον. Και να διατηρηθεί αυτή η υποδομή, να είναι άρτια, αυτόνομη, ώστε να μπορεί να περάσει τις διδασκαλίες κατά τα ειωθότα, όπως και στην Ιαπωνία, εκεί όπου βρίσκονται η ρίζα, το δέντρο και η αναφορά μας».
Ο ηγούμενος και επιχειρηματίας χρηματοδοτεί την κατασκευή των δύο κέντρων, τα οποία, όπως λέει ο ίδιος, θα φτάσουν να αυτοχρηματοδοτούνται, να μην εξαρτώνται από κανέναν, αλλά και να αφήνουν μηδενικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Το μοναστήρι, μάλιστα, «θα έχει 10 κελιά, που προορίζονται για τους μοναχούς, τους μόνιμους, ή για μακροχρόνια ασκούμενους, ας πούμε, διαμένοντες. Πρόκειται για μικρά δωμάτια με κοινόχρηστα μπάνια και μεγάλη κουζίνα.Ταυτόχρονα, η δομή θα μπορεί να φιλοξενήσει άλλα περίπου 30 άτομα, σε εκτός του μοναστηριού δωμάτια, όπου τα ονομάζουμε Ζεν retreat. Ο αριθμός αυτός επελέγη βάσει των ατόμων που μπορεί να εξυπηρετήσει ένας δάσκαλος», λέει ο Κωνσταντίνος Σγουμπόπουλος ή Τζίχο, αυτός που μεταδίδει τη βασική διδασκαλία του Ζεν, όπως τον έχει ονομάσει ο δάσκαλός του στην Ιαπωνία.
Ο Ζεν ηγούμενος δεν θεωρεί ότι η κοσμική ζωή έρχεται σε πλήρη αντίθεση –ή ρήξη– με τη σιωπή και την ταύτιση με τη φύση και τον κόσμο που διδάσκει η πρακτική που έχει ασπαστεί.
